Cross-dock i strefa szybkiej rotacji w magazynie dystrybucyjnym

Publikacje firmowe

Artykuł opisuje jeden z charakterystycznych problemów szybkiej obsługi części towarów w projektowanym magazynie

Klasycznie rozumiany cross-dock to magazyn przeładunkowy w teorii nie posiadający żadnego miejsca składowania, którego celem jest tzw. przeładunek kompletacyjny, czyli odbiór towaru od wielu dostawców, odpowiednie ich przetasowanie czy kompletacja oraz wysyłka do wielu odbiorców. Ideą zazwyczaj jest rezygnacja z ingerencji w strukturę pakowania (czyli po stronie przyjęć i wydań zazwyczaj operujemy na tym samym poziomie zagłębienia w strukturę pakowania) oraz rezygnacja ze składowania towaru w magazynie (cały towar, który przyjmujemy w danym cyklu przeładunkowym od dostawców wysyłamy w tym samym cyklu do odbiorców). Oczywiście jak w każdym biznesie obejmującym łańcuch dostaw zdarzają się odstępstwa od tych reguł, ale jak długo globalne spojrzenie nie narusza w istotny sposób tych zasad możemy mówić że mamy do czynienia z cross-dockiem.

W tym wpisie poruszane są następujące tematy:
⊛ Cross-dock w magazynie dystrybucyjnym
⊛ Strefa szybkiej rotacji
⊛ Różnice między strefami
⊛ Podsumowanie

Typowe sposoby pracy magazynów przeładunkowych to np. odbiór palet od dostawców i rozsortowanie ich do różnych odbiorców w całości, bez ingerencji w ich skład. Inny to odbiór kartonów uformowanych w palety i przesłanie ich do odbiorców po przygotowaniu odpowiednich wsadów i ponownym uformowaniu w palety. Zazwyczaj nie stosuje się podejścia, w którym jednocześnie operuje się na różnych typach jednostek to znaczy część sortowania odbywa się na poziomie palet, część na poziomie kartonów, a część na poziomie pojedynczych sztuk. Ze względów optymalności procesów oraz ewentualnych problemów operacyjnych rzadko kiedy liczba wejść i wyjść jest większa od kilkudziesięciu. Wyjątek mogą stanowić magazyny cross-dock wyposażone w automatyczne sortery (np. sortujące paczki i listy), gdzie liczba wejść nie ma większego znaczenia, a liczba wyjść może sięgać nawet kilkuset.

Niniejszy tekst dotyczy mechanizmu typu cross-dock zaimplementowanego w klasycznych magazynach dystrybucyjnych, gdzie podstawowym procesem jest kompletacja zamówień do klientów (bez względu na to, czy myślimy o klasycznej dystrybucji B2B, obsłudze sieci sklepów czy logistyce e-commerce) oraz porównanie go do strefy szybkiej rotacji.

Strefa cross-dock w magazynie dystrybucyjnym funkcjonuje bardzo podobnie do mechanizmów zaimplementowanych w klasycznym magazynie przeładunkowego. Jej zadaniem jest odbiór towarów bezpośrednio z bufora dostaw i dołączanie ich do zamówień będących w trakcie realizacji. Najważniejszym zachowaniem, które determinuje uznanie procesu za cross-docking jest eliminacja przejścia towaru przez strefę kompletacji czy zasobową (nie rozkładamy towaru w regały tylko po to, by za chwilę pobierać go z tych samych regałów). W praktyce przyjmuje się trochę inny sposób pracy niż w magazynie przeładunkowym, to znaczy towar dostarczony do magazynu nie musi być natychmiast dodany do zamówień, tylko ma pewien okres karencji w czasie którego jest buforowany i dodawany do wszystkich zamówień realizowanych w magazynie. Dopiero po tym okresie trafia swoje właściwe miejsce.

Z punktu widzenia klasycznie wyznaczanego wskaźnika rotacji nie ma większego znaczenia, czy towar podlegający cross-dockingowi jest szybko, czy wolnorotujący. Jeśli jest to towar wolnorotujący wykorzystuje się chęć oszczędności na składowaniu tego asortymentu i domawia się go wyłącznie pod potrzeby konkretnych zamówień. Jeśli jest to towar szybkorotujący można wykorzystać ten sposób pracy do zasilenia zamówień przed uzupełnieniem miejsc kompletacyjnych bądź jawnie podzielić dostawę na część zasilającą magazyn i zamówienia. W tym przypadku strefa cross-dock wykorzystana jest raczej jako strefa szybkiej rotacji, o której napiszę dalej, a nie w klasycznym tego słowa znaczeniu. Warto zwrócić uwagę, że w niektórych przypadkach można przesuwać towar z dostaw bezpośrednio do zamówień czy strefy wydań również wtedy, gdy mamy ten sam produkt na magazynie. Jednak w przypadku gdy towar posiada numery seryjne czy daty ważności ryzykujemy wtedy systemowe pogorszenie struktury zapasów (często wydajemy świeższe sztuki towaru choć starsze są składowane w magazynie).

Technicznie cross-docking może być rozwiązany na kilka sposobów. Najprostszy to postawienie palet z dostarczonym towarem w pobliżu miejsc pakowania, podobnie do towarów podlegających kompletacji indeksowej. W obszarze obsługi kompletacji w systemie zarządzania magazynem WMS należy przewidzieć możliwość dobierania tego towaru w czasie kompletacji, podobnie jak dzieje się to przy rozdzielaniu nowości czy obsłudze akcji promocyjnych. Innym sposobem może być dołączenie odpowiedniej ilości towaru do wsadu w kompletacji dwustopniowej, który zostanie potem odpowiednio podzielony na pojedyncza zamówienia. W zautomatyzowanych magazynach możliwe jest zbudowanie specjalnej linii transportowej podwożącej towar do stanowisk pakowania, choć nie ukrywam, że wymagałoby to dokładnych analiz opłacalności takiego rozwiązania.

Są osoby, które mylą strefę szybkiej rotacji z cross-dockiem. Wynika to z tego, że w cross-dockingu towar dostarczony do magazynu bardzo szybko znika z jego stanu. Jednak nie zawsze oznacza to, że jest to towar o wysokiej rotacji. Do grupy szybkorotującej zalicza się w zależności od sytuacji kilka, maksymalnie kilkanaście procent indeksów generujących najszybszą sprzedaż bądź indeksy tworzące kilkanaście (czasem więcej) procent największej sprzedaży (przy czym wybór tych indeksów musi gwarantować, że jest to ich najmniejsza liczba). Zazwyczaj tą grupę towaru wyznacza się na potrzeby symulacji w czasie audytu logistycznego celem sprawdzenia czy i o ile możliwe jest przyspieszenie kompletacji, gdyby dobrze obsłużyć ten asortyment. Większość literatury związanej z zarządzaniem intralogistyką magazynową zaleca, aby towar szybkorotujący był umieszczony w strefie kompletacyjnej w taki sposób, by jego kompletacja generowała jak najkrótsze ścieżki zbioru. Nie zawsze takie proste ograniczenie ma sens. Umieszczenie kilku najmocniej rotujących indeksów w jednej alejce może co prawda znacząco skrócić długość ścieżek kompletacyjnych, ale czasem nawet ekstremalnie wydłużyć czas oczekiwania na dostęp do alejki z tym towarem. Dobre zaplanowanie tej strefy może być wyzwaniem i czasem warto do takiej analizy i jej projektu zaprosić firmę doradczą. Dobrym zwyczajem jest też planowanie jej w czasie projektu logistycznego magazynu, jeśli następuje przeniesienie magazynu dystrybucyjnego w nowe, budowane od zera bądź wynajmowane miejsce.

Technicznie strefa szybkiej rotacji może różnić się od klasycznej strefy kompletacji na wiele sposobów. Dużo zależy od analizy i rozkładu zamówień. Często stosowane są tu np. regały przepływowe i obsługa towaru zarówno w opakowaniach zbiorczych i luzem, aby przyspieszyć kompletację i kierować magazynierów tam, gdzie mogą pobrać towar jak najszybciej. Wbrew pozorom automatyzacja magazynu nie zawsze pomaga w tym obszarze, czasem praca ludzka zoptymalizowana pod kątem poboru kilku indeksów może się okazać dużo szybsza. Z naszej wieloletniej praktyki jako doradca logistyczny wynika, że strefę szybkiej rotacji można zaprojektować na wiele różnych sposobów i nie zawsze podejście klasyczne czy książkowe daje najlepsze rezultaty. Warto też pamiętać, że dużo zależy od możliwości programu magazynowego – musi on umożliwiać właściwe sterowanie przepływem towaru, aby zapewnić odpowiednio szybką jego kompletację i uzupełnianie w miejscach kompletacyjnych. Bardzo istotne jest w tym właściwe zarządzanie strukturą pakowania towaru, gdyż strefa szybkiej rotacji dotyczy zazwyczaj towarów zapakowanych w opakowania zbiorcze.

Podstawową różnicą między cross-dockiem a strefą szybkiej rotacji jest spojrzenie na obsługiwany towar przez pryzmat zawartości zamówień i częstotliwości jego pobrań. Towar przyjmowany do magazynu jest kierowany do strefy cross-dock jeśli znajduje się na zamówieniach oczekujących na realizację. Jeśli zamówienia nie oczekują na dostawę towaru i znajduje się on w obszarze najszybciej sprzedawanego asortymentu indeks kierowany jest do strefy szybkiej rotacji. Do strefy tej nie powinien trafić towar wolnorotujący, który może trafić do strefy cross-dock. Więcej! W skrajnym przypadku można sobie wyobrazić, że przez cross-dock będzie przechodzić wyłącznie towar o najsłabszej rotacji, wyłącznie ten domawiany na potrzeby rzadko realizowanych zamówień. Warto pamiętać, że właściwa obsługa przyjmowanego towaru wymaga dobrej konfiguracji systemu WMS, czasem zmian w jego algorytmach, a w wyjątkowych przypadkach również zmian biznesowych w procesach.

Również w obszarze technicznego wyposażenia strefy różnią się od siebie. Cross-dock charakteryzuje się najczęściej skrajną prostotą w postaci podłogi z dobrze oznaczonymi miejscami buforowymi i ścieżkami komunikacyjnymi. Warto wspomnieć, że dobrą strategią jest stosowanie tzw. metody czystej podłogi to znaczy na zakończenie dnia (czy innego okresu realizacji cyklu zamówień) strefa ta powinna być pusta. Strefa szybkiej rotacji może być zorganizowana w podobny sposób, ale częściej zabudowana jest regałami przepływowymi czy nietypowo skonfigurowanymi regałami klasycznymi pozwalającymi wyeliminować krzyżowanie się ścieżek rozkładania i kompletacji.

Cross-dock i strefa szybkiej rotacji w magazynie dystrybucyjnym to dwa sposoby na ograniczenie kosztów i przyspieszenie obsługi towaru w specyficznych przypadkach. Pierwszy jest w pewien sposób podobny do metody Just-In-Time stosowanej w zasilaniu produkcji i wymaga wysokiej zgodności zamówień z dostawami, aby zapewnić realizację zamówień swoich klientów we właściwy sposób. Drugie rozwiązanie pozwala na maksymalne przyspieszenie kompletacji najczęściej wydawanych towarów. Obie te metody nie obejmują wszystkich możliwych sposobów przyspieszenia przepływu towaru przez magazyn, ale jak wielokrotnie zwracaliśmy na to uwagę optymalizacja procesów logistycznych to proces wielowątkowy, który wymaga usprawnień w wielu obszarach.

Osoby zainteresowane przyspieszeniem procesów logistycznych i wzrostem ich efektywności, audytem czy szerszą usługą doradczą w swoim magazynie zapraszamy do współpracy z nami.