Minimum logistyczne a minimalna wielkość zamówienia

Publikacje firmowe

Minimum logistyczne, minimalna wielkość zamówienia, opłacalna wielkość partii produkcyjnej, wielkość opakowania zbiorczego czy wielkość opakowania transportowego albo nośnik towaru to pojęcia związane z realizacją zamówień od klienta, dostawami od niego a częściowo również niezależnie od tego używane w intralogistyce. Niniejszy tekst wyjaśnia znaczenie tych pojęć oraz pokazuje zależności między nimi.

W tym wpisie poruszane są następujące tematy:
⊛ Minimum logistyczne
⊛ Minimalna wielkość zamówienia MOQ
⊛ Wielkość opakowania zbiorczego
⊛ Opakowanie transportowe bądź nośnik towaru
⊛ Gospodarka opakowaniami
⊛ Podsumowanie

Zapraszamy również do zapoznania się z naszą usługą Audyt zakupów oferowaną w ramach brandu AlgotiQ, która powiązana jest z obszarem zamówień u dostawców.

Minimum logistyczne to najczęściej wartość zamówienia, która musi zostać przekroczona, aby zamówienie to zostało zrealizowane (w ogóle bądź w sposób preferencyjny). Do preferencji najczęściej należy bezpłatna dostawa bądź dostawa spełniająca jakieś inne warunki (np. SDD czyli Same Day Delivery, wysyłka dziś, dostawa samolotem). Czasem przekroczenie minimum logistycznego wyzwala jakieś dodatkowe usługi np. dodanie gratisowego produktu (choć zazwyczaj takie rozwiązanie ukrywane jest pod nazwą akcja promocyjna) bądź dla klienta uruchamiany jest specjalny sposób pakowania (np. produkty z zamówienia są przygotowane od razu do wysyłki do klienta końcowego firmy zamawiającej poprzez osobne ich zapakowanie bądź wykonanie dodatkowych prac typu VAS).

Najczęściej minimum logistyczne określane jest w postaci wartości zamówienia, choć w przypadku towarów o zbliżonej wartości może być podane w sztukach czy innych jednostkach. Jeśli dostawa towaru powiązana jest z usługą (np. kostka betonowa wraz z usługą jej ułożenia) minimum logistyczne może być podane np. w metrach kwadratowych. Czasami minimum logistyczne może być podane w objętości i może to wynikać z różnych powodów np. nie dostarczamy mniej niż pewna ilość oleju opałowego (chodzi o jazdę cysterny) czy mniej niż pewna ilość styropianu (jazda samochodu dostawczego).

Minimum logistyczne poza szczególnymi przypadkami nie ogranicza się do jednego rodzaju towaru czy surowca, gdyż jest związane z warunkami handlowymi. Jego odpowiednik w obszarze logistyki produkcji to:

Minimalna wielkość zamówienia (po angielsku Minimum Order Quantity czyli MOQ) to najmniejsza partia towaru, którą należy kupić, aby producent podjął się realizacji zamówienia. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze wielkosć ta jest równa minimalnej wielkości partii produkcyjnej. Minimalna wielkość zamówienia wyrażane jest zazwyczaj w jednostkach podstawowych produkowanego wyrobu (najczęściej w sztukach, ale może być w metrach, kilogramach itp.). Zdarza się jednak, że MOQ może być wyrażone kwotowo (np. producent mebli podejmuje się wykonania nietypowego zestawu po przekroczeniu pewnej progowej wartości zamówienia).

Minimalna wielkość zamówienia poza wartością, która pozwala zainicjować produkcję najczęściej określa również wielkość zamówienia podstawowego determinującego bazową cenę produktu. Jednym ze sposobów na obniżanie kosztów produkcji jest produkowanie wyrobów gotowych w dłuższych seriach. Tak więc dopiero przekroczenie minimalnej wielkości zamówienia pozawala na stosowanie rabatów czy obniżek cen.

Istnieją jednak powody, dla których nawet w obszarze klasycznej dystrybucji stosuje się pewien odpowiednik minimalnej wielkości zamówienia którym jest

Opakowanie zbiorcze to dedykowane opakowanie, niemal zawsze przygotowywane przez producenta w którym znajduje się określona liczba produktów podstawowych. Celem jego stosowania jest ułatwienie dostaw od producenta oraz dystrybucji czy sprzedaży hurtowej. Często służy ono dodatkowej ochronie produktu przed uszkodzeniem w trakcie transportu. Zazwyczaj jest to karton tekturowy, folia termokurczliwa bądź kombinacja tych dwóch materiałów.

W łańcuchu dostaw opakowanie zbiorcze często stanowi dodatkowe ograniczenie związane z wielkością zamówienia. Nie tylko może stanowić ograniczenie adekwatne do minimalnej wielkości zamówienia, ale każde zamówienie danego produktu w niektórych przypadkach musi być całkowitą wielokrotnością jego opakowania zbiorczego. Czasami stosuje się działania skłaniające klientów do zakupów będących wielokrotnością opakowań zbiorczych, które bazują na cenie, czyli cena w takim przypadku jest niższa niż w przypadku sprzedaży w dowolnej liczbie. Podejście to wynika z tego, że koszty kompletacji towarów w opakowaniach zbiorczych jest niższy, niż w przypadku kompletacji pojedynczej sztuki. Informacje na temat wielkości opakowań zbiorczych powinna być zapisana w danych podstawowych (tzw. master data). Wielkość ta może być w pewien sposób skorelowana z minimum logistycznym poprzez różną jego wielkość w zależności od zastosowania opakowań zbiorczych (dla zamówień realizowanych wyłącznie w opakowaniach zbiorczych minimum logistyczne będzie wtedy niższe).

Inne ograniczenie wynika z zastosowania

Opakowanie transportowe bądź nośnik towaru to np. plastikowy pojemnik, paleta czy kontener, ale też karton wysyłkowy. Jego celem jest umożliwienie spakowania i dostawy zamówienia. W szczególnych przypadkach może w pewien sposób korelować z opakowaniem zbiorczym (częściej jego wielokrotnością), minimum logistycznym czy minimalną wielkością zamówienia. W praktyce może się więc okazać, że minimum logistyczne bądź minimalna wielkość zamówienia wynosi 80% wielkości opakowania transportowego. Często dotyczy to przypadków dalekich transportów morskich (w szczególności importu z Chin), gdzie zamówienia realizowane są niemal wyłącznie kontenerami. Bez względu na wielkość zamówienia opakowaniem transportowym będzie właśnie kontener morski. Zamówienie powinno być tak zbudowane, aby pojemność importowanego towaru bądź jego waga pozwalała na skorzystanie z kontenera. Powinna być w górnej granicy dostępnych jego parametrów pojemnościowych, aby jednostkowy koszt transportu był jak najmniejszy.

W obszarze logistyki wewnątrzmagazynowej nośnikiem towaru jest najczęściej paleta lub plastikowy pojemnik na którą (lub do którego) odkłada się towar. Większość późniejszych ruchów odbywa się wtedy z użyciem nośnika towaru (nie przemieszcza się towaru, tylko wypełniony nośnik, szczególnie dotyczy to automatycznych magazynów). Wykorzystanie nośników towarów w magazynie (co pozytywnie wpływa na optymalność procesów logistycznych) zostanie poruszone w osobnym tekście.

Zarówno opakowanie transportowe jak i nośnik towaru we współczesnej logistyce powinien być wyposażony w oznaczenie zawierające przynajmniej kod paskowy. Może to być etykieta logistyczna, kod nośnika czy list przewozowy. Każdy z nich pozwala na operowanie i zarządzanie zawartością opakowania bez konieczności sprawdzania co znajduje się w środku (jaki towar przenosimy, transportujemy). Obecnie oznaczenie to może zawierać kod paskowy, kod 2D, tag RFID bądź dowolną kombinację tych oznaczeń.

Jakkolwiek oddalamy się coraz bardziej od kwestii minimum logistycznego czy minimalnej wielkości zamówienia, które są głównym tematem tego wpisu, należy jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię związaną z transportem produktów, a mianowicie na gospodarkę opakowaniami. Z tym określeniem związane są aż dwa różne przypadki. Pierwszy dotyka opakowań jednorazowych (najczęściej kartonów zbiorczych, choć nie tylko) oraz o czym się często zapomina wszystkich elementów związanych z pakowaniem towaru czyli np. wypełniaczami. Tą kwestią szczegółowo zajmuje się Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z 2013 roku z późniejszymi zmianami. Reguluje ona większość kwestii związanych z wprowadzaniem do obrotu oraz późniejszą utylizacją opakowań. W logistyce obszar ten rozwiązuje się przez odpowiednią organizację procesu ich gromadzenia i rejestrację przekazania do dalszego przetworzenia bądź utylizacji.

Drugi przypadek to zarządzanie opakowaniami zwrotnymi. W tym obszarze najczęściej mamy do czynienia z pojemnikami plastikowymi (otwartymi bądź zamykanymi), paletami (przede wszystkim EPAL i CHEP), kontenerami IBC czy różnego rodzaju szpulami. Podlegają one różnym zależnościom wynikającym z umów między partnerami biznesowymi z których najczęściej stosowane to system kaucyjny bądź ścisłego rozliczenia ilościowego między firmami. Oba stwarzają spore problemy w logistyce wewnątrzmagazynowej ze względu na to, że zazwyczaj nie są w sposób trwały i uniwersalny oznaczane (każda z firm na własne potrzeby znakuje je inaczej). Dodatkowo bardzo często oprogramowanie do zarządzania magazynem nie zawiera odpowiednich funkcjonalności pozwalających na ewidencjonowanie nośników towarów i ich rozliczanie. W ramach doradztwa logistycznego często musimy zajmować się tą pozornie mało istotną a uciążliwą kwestią.

Opisane w niniejszym tekście pojęcia logistyczne stanowią odrębne przypadki stosowania. Mimo to powinno się je omawiać wspólnie ze względu na fakt, że ich właściwości w pewien sposób przenikają się ze sobą i częściowo są ze sobą powiązane. Warto o tym pamiętać (choćby w trakcie audytu logistycznego) między innymi dlatego, żeby mieć świadomość skąd wynikają poszczególne wartości.